Archive for the Religy category

1. Tarissing

Wy komme fan ‘e moarn by elkoar
om te fieren dat it libben trochgiet,
fan âlders op bern,
bern fan lok en seine
en bern dy’t gjin libben ha.

Wy fiere ús eigen libben,
om’t wy berne binne,
bern west ha
en skiednis meitsje.

Us fieren siket ferbining
mei wat boppe ússels útgiet.
Dêrom sprekke wy út
dat ús help is yn de namme fan de Hear
dy’t himel en ierde skepen hat,
dy’t trou is oan syn skepping
en dy’t stiet foar it wurk
dat Er op Him nommen hat.
Amen

2. Sjonge
Liet 21: 1 en 2

3. Ynlieding

Wy fiere hjoed de F-tsjinst:
– Fryske tsjinst.
– Wy geane nei Finlân, it lân fan de ûneinige lânskippen dy’t sprekke fan religy, fan myten.
– Der komme ferhalen oan de oarder, û.o. in ferhaal út ‘e Kalevala; Elias Lönnrot hat de Finske myten yn dat boek sammele en Gallen Kallela hat der prachtige skilderijen fan makke.
It magyske wûnderding yn de Kalevala is de sampo, in soarte fan mole dy’t lok en seine brocht.

– Frouwen spylje yn de ferhalen yn dizze tsjinst in grutte rol: de frou fan de smid Ilmarinen, Hanna (de mem fan Samuël) en de frou fan Pinechas (ien fan de prystersoannen yn Silo).
– It giet oer ferjaan yn ferskillende betsjuttings: it kwea ferjaan; ferjaan yn de sin fan fergiftigje; de dei is ferjûn (bedoarn).
– It giet oer de leafde, mar dy f stiet middenyn it wurd, miskien wol symboalysk, om’t de leafde ek middenyn it libben heart te stean.
– De f fan frjemdlingen, minskebern dy’t gjin libben ha, mar dy’t by God net ferlern geane.
Dêrfan sille wy no sjonge.

4. Sjonge
Liet 21: 6

5. Gebed

Heit yn de himel, God fan leafde,
tankewol dat wy leauwe meie
dat ús libben sin hat,
dat wy allegearre in skiednis hawwe
om wiisheid út op te dwaan,
hoe’t dy skiednis der dan ek útsjen mei.
Guon skiednissen sprekke fan lok en seine,
tankewol dêrfoar;
oare skiednissen binne tekene troch lijen en fertriet,
wol mei jo leafde in stipe wêze;
mar yn de measte skiednissen
wikselje lok en lijen inoar ôf.
Harkje nei ús tankliet en smeekgebed.

Wy bidde Jo dat yn de ferhalen opljochtsje mei
hoe’t it minskebestean nettsjinsteande stroffeljen
in oereinkommen is en trochgean,
fan âlden op bern, fan bern-wêzen nei âld-wurden,
fan geslacht op geslacht,
dat wy net ferfalle yn ‘yn ús tiid wie it bettter’,
mar wiisheid yn it libben opdogge.
Amen

6. Lêze

Kalevala – Kullervo

Untamo brocht syn broer Kalervo en al syn mannen om. Allinnich syn frou, dy’t swier wie, liet er as syn slavinne yn libben. Net lang dêrnei waard in jonkje berne, dat sy Kullervo neamde. Syn omke Untamo hie it net op him stean en grommele: “Yn dy jonge is in nije Kalervo opstien, hy sil ús oars net as lijen bringe. Ik sil him oan de smid Ilmarinen ferkeapje.”
En sa waard Kullervo, doe’t er in foech jonge wie, de slaaf fan de smid.

“Wat moat ik dwaan?” frege Kullervo de oare deis oan de frou fan Ilmarinen.
Sy tocht efkes nei en sei doe: “Do silst ús kij hoedzje.”
Om’t sy neat mei de jonge op hie en spottend op him delseach, bakte sy in bôle mei in grouwe stien deryn. Doe sei se tsjin Kullervo: “Do silst net earder fan de bôle ite as de kij weidzje kinne.”
Nei’t Kullervo de kij nei in gaadlike greide brocht hie, helle er de bôle út ‘e rêchsek en beseach dy fan alle kanten as fertroude er it net. Hy helle syn mes foar it ljocht, dat syn mem him jûn hie as oantinken oan syn heit, en stiek it yn de bôle om der in stik ôf te snijen. Nei in skrassend lûd briek it limmet.
Kullervo spatten de triennen yn de eagen en wylst syn grime heech oplôge, rôle er de linkerhân op ta in fûst en raasde: “Do narjend wiif, ik sil ús heit wreke!”

7. Sjonge
Liet fan de bernestim: 1 en 2
Wize: Liet 334 út it Lieteboek foar de tsjerken

Freugde is it as in bern
daliks lûd jout nei de berte,
dy primeur giet net ferlern,
klinkt noch troch yn alle herten.
Yn de leafde fan de âlden
sil de stim it suver hâlde.

Yn de leafdessymfony
groeit it bern nei syn bestimming,
sjongt de libbensmelody
troch te jaan en yn it nimmen.
Op ‘e grins, folgroeid yn jierren,
klinkt syn kleare stim fan fierren.

8. Ferkundiging 1

Fan de Dútske filosoof Peter Sloterdijk is koartlyn in boek útkommen mei de titel ‘Zorn und Zeit’, oersetten yn it Nederlânsk ‘Woede en tijd’, op syn Frysk ‘Grime en tiid’.  Dêryn seit er dat de skiednis fan it minskdom net bepaald wurdt troch erotyk, mar troch it langstme nei wraak, troch eargefoel, it jin jilde litten, op syn geunstichst troch gerjochtichheid en weardichheid. Tink mar oan de ûntelbere rúzjes, faak om dingen fan neat en oan alle oarloggen dy’t troch de ieuwen hinne fierd binne. Wy soene Sloterdijk syn teory noch oanfolje kinne mei de stelling dat de skiednis fan it minskdom ek net bepaald wurdt troch de leafde, de leafde yn de sin fan ‘ha God leaf boppe alles en dyn neiste as dysels’.

In moai foarbyld fan ‘Grime en tiid’ is it ferhaal fan Kullervo, dat ien drama is. Nei’t syn omke Untamo syn âlderlik hûs ferneatige hat, wurdt er yn dy syn húshâlding grutbrocht, mar sûnder leafde.

Wy hoege mar om ús hinne te sjen en it nijs te folgjen om te witten wat in leafdeleaze opfieding faak fan gefolgen hat. In protte bern komme psychysk skeind út sokke situaasjes wei en bedarje faak yn de jeugdsoarch of noch slimmer yn it kriminele sirkwy. Wy hawwe net fergees in aparte minister krigen dy’t him û.o. dwaande hâldt mei dizze jonges en famkes.

Werom nei Kullervo. Hy wurdt yn it doarp fan omke Untamo oan it wurk set, mar alle taken dy’t er kriget, mislearje. Untamo is der glêd mei oan en om’t er syn omkesizzer beskôget as hannelswaar, ferkeapet er him foar wat âld izer oan de smid Ilmarinen (dy’t ek de sampo makke hat).

Minskûnweardich, fine wy. Gelokkich dat de slavernij al yn 1863 ôfskaft is. Oant wy bylden sjogge fan útrûpele Sinezen, dy’t achttjin oeren per dei as slaaf yn stienfabriken wurkje. Of hearre fan bernsoldaten yn Afrika. Of konfrontearre wurde mei seksslavernij.
Wurdt de skiednis fan it minskdom net bepaald troch macht en jildingstwang?

Werom nei Kullervo. Hy kriget fan de moaie smidsfrou de taak om hoeder oer har fee te wêzen. It liket derop dat se foar Kullervo in soarchsume mem is, want se bakt in bôle foar him. Mar hâld har yn de gaten, want har hert is sa hurd as in stien. En frouwespot boarret troch it fel fan it slachtoffer hinne oant yn syn hert. Stiennen binne oeral te finen, dy hoege earst net op it ambyld fan Ilmarinen smeid te wurden.

As de sinne op it heechste punt is en it fee leit rêstich te wjerkôgjen, hellet Kullervo de bôle  en syn mes foar it ljocht. Dat mes is it iennige oantinken dat er noch oerholden hat fan syn âlderlik hûs. It is it mes fan syn heit. As Kullervo it yn de bôle set, wurdt syn âlderlik hûs op ‘e nij ferneatige, diskear troch de spot fan de frou fan Ilmarinen.
Wurdt de skiednis fan it minskdom net bepaald troch jildingstwang mei spot as ien fan de wapens?

En dan glydt ús each nei it skilderij fan Gallen Kallela. Dêr stiet Kullervo, mei yn de rjochterfûst it brutsen mes fan syn heit en de linkerfûst omheech. In byld mei op ‘e lippen de skreau om rjocht foar syn ûngelokkich libben en wraak foar wat de narjende frou fan Ilmarinen him oandien hat.
Hawwe de Finske foarfaars yn dit helde-epos al net werjûn dat de gong fan de skiednis bepaald wurdt troch wraak as utering fan in skeind rjochtsgefoel?

It skilderij ‘De flok fan Kullervo’ is boppe it epos sels útgroeid ta it symboal fan it Finske rjochtsgefoel. Nei’t Finlân ieuwenlang in part fan Sweden west hat en letter fan Ruslân, fochten de Finnen har yn it begjin fan de tweintichste ieu frij. Kullervo is foar harren it symboal fan it ferset tsjin ûnrjocht wurden.

En de leafde? It epos fertelt fierder oer wraak, eros as de sinlike leafde, ûngelok en úteinlik oer de dea. Kullervo lit him yn de punt fan syn swurd sakje oant it syn lege hert berikt.
En dochs… Kullervo is my op de iene of oare manier sympatyk. Omdat er in part fan mysels is?

9. Sjonge
Liet fan de bernestim: 3

As it libben leafde mist,
kin it bern gjin wize hâlde,
skril is ’t lûd as fan in bist,
’t wraakliet is foar âlde wrâlden.
Op ‘e grins, net mear te kearen,
klinkt syn skreau, wanhopich bearen.

10. Lêze
1. Samuël 1, 1-8

11. Sjonge
Liet fan Hanna: 1 en 2
Wize: Liet 440 en liet 334 út it Lieteboek foar de tsjerken

Liet 440
Yn Silo wie it heil te finen,
Elkana’s folk bea dêr elk jier,
syn Hanna kaam mei it ferline:
gjin kroast, it libben foel har swier,
omdat Peninna mei tsien bern
har narre om net oan te sjen.

Liet 334
Heare God, myn sielsfertriet
skriem ik út mei hjitte triennen,
no’t it libben leechte biedt,
mei ik jo genede winne.
As Jo my in jonkje jouwe,
sil ik it Jo tafertrouwe.

12. Ferkundiging 2

Al wer in ferhaal oer in frou en in jonge. Of better sein oer twa froulju en in jonkje. No net út it Finske helde-epos de Kalevala, mar út ‘e joadske ferbûnsboeken; miskien kinne wy ek sizze: de joadske leafdesboeken. Want yn dy boeken steane ferhalen oer de leafde, it leafdesferbûn tusken God en syn folk en it leafdesferbûn fan minsken, foaral it houliksferbûn tusken man en frou.

Elkana, in man fan gewicht, hat keazen foar twa froulju. Earst foar Hanna. It kin net oars sein wurde dat it mei de leafde wol goed siet tusken harren. Yn Silo spriek Elkana him dêr ek oer út: ‘Bin ik foar dy net mear as tsien soannen?’
Mar de leafdesdied hie gjin resultaat. Yn de skoat fan Hanna groeide gjin frucht út ta in soan dy’t it geslacht fan Elkana fuortsette koe. Want lit ús de wearde fan bern yn dy tiid mar by de namme neame: sy hiene de funksje fan libbensfersekering foar de âlden en de fersekering fan kontinuïteit: fan geslacht op geslacht.
En de leafde? Dêr krije wy it daliks noch oer.

Se sieten alle jierren yn Silo om de tafel, Elkana en syn húshâlding. En dat hold net mei in pear bern op ‘Peninna en al har soannen en dochters’ stiet der. Chofny en Pinechas, dy’t as prysters foar de famylje it offer op it alter lein hiene, hawwe grif giisgobbe: ‘Elkana hat der by Peninna mear profyt fan as by Hanna.’ Want de beide soannen fan Ely wiene net fynbesnare. Mûle en hannen holden gjin rekken mei de hillige leafde, net dy fan de minsken en ek net dy fan God. Dat sille wy yn it tredde ferhaal noch tsjinkomme.

Peninna, de twadde frou fan Elkana, fan wa’t de skoat miskien wol mear as tsien kear opbloeid wie (Elkana: ‘Bin ik foar dy net mear as tsien soannen?’) fielde har yn Silo yn it ûnhillige selskip fan Chofny en Pinechas thús. Se seach mei glinsterjende eagen hoe’t fierwei it measte fleis op ‘e boarden oan har kant fan de tafel kaam te lizzen. Der gie mar ien poarsje nei Hanna. Matearje dy’t de tsienfâldige leafdesferhâlding foar har as belangrykste frou útkomme liet, sa woe se ha. De tsien figuerlike stiennen dy’t se ûnder de tafel op ‘e teannen fan Hanna falle liet, kamen hurd oan. Peninna ferjoech Hanna mei har feninich fergif. It wie foar Hanna altyd wer in ferjûne dei, dêr yn Silo.

Ien narjende stien fan de frou fan Ilmarinen foar Kullervo, de tamtearre jonge mei inkeld noch it mes fan syn heit as oantinken. Tsien stiennen fan Peninna foar Hanna, de earste frou fan Elkana mei inkeld in lege skoat. Dan bist wol in frjemdling yn Israel.

En sjoch noris nei de reaksjes. De grime fan Kullervo mei oprôle fûsten, skreauwend om wraak. En Hanna op ‘e knibbels mei de hannen gear yn de tabernakel: “Heare Almachtich, as Jo jo tsjinstfaam in jonkje jouwe, dan sil ik him foar syn hiele libben oan de Heare jaan.”

Leau mar dat de leafde fan Elkana en Hanna dêrnei sa yntins west hat dat dy nei de himel opriisd is. En mei hoefolle leafde is de lytse Samuël yn de earms nommen en yn de earste jierren fan syn libben opgroeid. Net te ferlykjen mei Kullervo.

13. Sjonge
Liet fan Hanna: 3 en 4

Liet 440
Yn Silo wurke Ely, pryster
mei each en ear troch sliep beheind.
Hy frege Hanna: ‘Frou, wat diest dêr,
praatsto yn ’t wyld as dronken feint?’
Hy hearde doe fan har gebed
en sei: ‘De Hear ferjit dy net.’

Liet 334
Heare God, hjir is myn soan,
berne nei myn skriemend bidden,
nimme Jo myn bern no oan,
Samuël giet út ús midden.
En hoewol’t it is mei pine,
lit ik him jo wegen fine.

14. Lêze
1 Samuël 4, 1-4

15. Sjonge
Liet fan de arke: 1 en 2
Wize: Liet 440 út it Lieteboek foar de tsjerken

Gods folk focht tsjin de Filistinen
en waard mei swurd en spear ferslein,
de âldsten lieten har ljocht skine:
de arke moast nei ’t striidterrein,
want mei de Hear heech op ‘e troan,
sa koene sy de fijân oan.

De arke kaam mei Ely’s soannen
op ’t slachfjild ûnder lûd jûchhei;
de fijân stie mei lege hannen,
no wie dy sterke God derby;
se fochten doe mei liuwemoed
dat Israel ferlear foargoed.

16. Ferkundiging 3

Is it ferhaal fan Chofny en Pinechas en de arke in befestiging fan de filosofy fan Peter Sloterdijk? De rin fan de skiednis dy’t bepaald wurdt troch eargefoel, jildingstwang en wraak? En as it de minske sels net slagget om de ear te beheljen, him jilde te litten en wraak te nimmen, dan hellet er it wurk fan syn hannen derby.

Dat wie yn de Kalevala de sampo, de magyske mole, smeid troch de smid Ilmarinen. Se hiene  him skonken oan it folk fan it Noarden, mar doe’t se seagen hoefolle lok de sampo brocht, woene se him werom ha. It waard fansels slaande deilis…. eargefoel, jildingstwang en wraakgefoelens. De sampo briek en foel yn see.

Chofny en Pinechas hellen it wurk fan Mozes’ hannen derby, de arke, makke yn de woestyn. De Israeliten beskôgen de arke as de troan fan God. Yn de striid tsjin de Filistinen lieten Chofny en Pinechas har meislepe troch it folk. Yn har ûnhillich byleauwe fierden se God op syn troan mei nei it slachfjild. As in soarte fan godlike kriichshear soe hy de ear fan it folk wol rêde en wraak nimme op ‘e Filistinen. Mar it rûn op ‘e kop ferkeard en it wurk fan Mozes’ hannen kaam yn hannen fan de fijân.

En yn ús eigen tiid? Wy ha net mear sa’n magyske sampo en wûnderlike arke. Mar wat ús tiid wol makke hat, binne troanen foar god Mammon yn de foarm fan hege jildtuorren fan Babel. En leau mar dat dêr de moles fan de macht draaie. Ut dy moles komme – om in pear produkten te neamen – de heechste rendeminten en bonussen, de fierstrikkende televyzjekanalen en de modernste wapens. En god Mammon sjocht op syn troan it slachfjild oer en glimket.

Ha wy no de hichte? Is dit de ein? Amen? It soe net bêst wêze!
Want sjoch, de frou fan Pinechas is swier en hoewol’t se sels by it boadskip fan har man syn dea it letterlik bestjert, bringt se in jonkje op ‘e wrâld. Syn namme is Ikabod, de eare is fuort út Israel. Dit liket net bêst! In jonkje sûnder âlders, mei in heal deminte pake Ely. Wat moat der fan him wurde? In twadde Kullervo?
Mar God lit him net sette op ‘e troan fan Peter Sloterdijk syn filosofy fan eare, jildingstwang en wraak. Want wêr’t in bern berne wurdt, is takomst: Samuël, Ikabod, David, Jezus… Ha God leaf boppe alles en dyn neiste as dysels.

En dosels? Bisto ek net berne? Wiest as bern sels ek gjin takomst? In Kullervo, Ikabod, Samuël… Neam dyn eigen namme. Wat is der fan dy wurden? Do makkest skiednis… fan de eare of fan de leafde?
Amen

17. Sjonge
Liet fan Ikabod
Wize: Liet 334 út it Lieteboek foar de tsjerken

Heare God, it duorret lang
foar’t Jo wer nei Silo komme;
ik bin oer ’t ferrin sa bang,
fan myn man ha ‘k neat fernommen;
swier falt my it lange dragen,
’t leit as stien my op ‘e mage.

Heare God, ik kin net mear,
no’t de deaden my oerfalle;
fuort is alle rom en ear,
‘k lis no del myn wurge holle;
Ikabod, myn leave jonge,
do silst fan de takomst sjonge.

18. Us Heit

Us Heit yn ‘e himel,
lit jo namme hillige wurde,
lit jo keninkryk komme,
lit jo wil dien wurde
op ierde likegoed as yn de himel.
Jou ús hjoed ús deistich brea
en ferjou ús ús skulden,
sa’t ek wy ús skuldners ferjûn hawwe;
en lit ús net yn fersiking komme,
mar ferlos ús fan ‘e kweade.
Want fan jo is it keninkryk
en de krêft
en de hearlikheid
oant yn ivichheid.
Amen

19. Sjonge
Ut fjoer en izer, soer en sâlt: 1, 2 en 3

Ut fjoer en izer, soer en sâlt,
sa fier as ljocht, sa ieuwenâld,
út alles komt in mins te wrâld
en wurdt wer hieltyd berne.
As izer yn flam en fjoer,
as sâlt en bitterswiet en soer,
as minske foar minske oer
sa wurde minsken berne.

As wetter dat in boarne wurdt,
de oar ta stille wink of wurd,
as nimmen wit hoe lyts en grut
sa wurde minsken berne,
as jûntiid en moarntiidsrea,
as hjir en dêr, as hjoed en ea,
as lea nêst in oare lea,
as hantaast nei ’t ferlerne.

As ljocht sa fier en âld en wiis,
út ierdeswart en himelgriis,
út wetter, toarst en fjoer en iis,
troch toarnen en troch hagen
gean minsken, fan tiid net wis,
troch libben fjoer dat binend is,
by leed, wille en gemis
mei minsken troch de dagen.

20. Seine

Nei’t wy ús eigen libben fierd ha,
om’t wy berne binne,
bern west ha
en skiednis meitsje,
geane wy ús libben wer yn
mei it each op ‘e takomst,
mei it hert iepen fan de leafde,
want…
de leafde fan God is mei ús
de frede fan Jezus, de Minskesoan rint mei ús op
en de ynspiraasje fan de Hillige Geast komt oer ús.
Amen

1. Tarissing

Wy komme fan ‘e moarn by elkoar
om nei te tinken en mei te fielen
oer ôfskie en weromkommen,
dat ôfskie net it lêste is,
mar it begjin fan it weromkommen.

Us tinken en fielen siket om ferbining
mei wat boppe ússels útgiet.
Dêrom sprekke wy út
dat ús help is yn de namme fan de Hear
dy’t himel en ierde skepen hat,
dy’t trou is oan syn skepping
en dy’t stiet foar it wurk
dat er op Him nommen hat.
Amen

2. Sjonge
Psalm 33: 1 en 8

3. Ynlieding op ‘e tsjinst

Ofskie en weromkommen.
Samuël, Jehannes en Jezus binne
de haadpersoanen yn de tsjinst.
Samuël naam ôfskie en kaam werom.
Jehannes, de evangelist en skriuwer fan
Iepenbiering naam ôfskie doe’t er hûndert wie.
Jezus naam ôfskie by syn himelfeart
en hat tasein dat Hy weromkomme sil.

Samuël lei de klam op ‘e wei fan it gean mei God.
Jehannes en Jezus hawwe de leafde
as de wei troch it libben oanjûn.
De leafde sil as in reade trie troch de tsjinst rinne.

4. Lêze
1 Korintiërs 13, 1-3

5. Sjonge
Liet fan de leafde: 1, 2 en 3
Wize: Lieteboek foar de tsjerken, liet 446

Al spriek ik mei in ingelstim
en song ik himelsk heech,
as ik de leafde net fernim,
dan wurdt it libben dreech.

Al wist ik alles fan de wrâld
en tsjûge as profeet,
as ik net fan myn neiste hâld,
dan reitsje ik yn need.

Al skonk ik earmen al myn jild
en joech myn lichem wei,
as ik de leafde net mear fiel,
dan stiet it libben faai.

6. Gebed

God dy’t mei ús op wei is, sjoch ús libben oan,
hoe’t wy freugde en fertriet belibje,
de freugde as fan de kleuren fan de maitiid,
dat wy bewege kinne,
dat wy sûn fan lichem en geast binne
of sa lang sûn west ha.
Jo komt de tank ta foar ús maitiidslibben.

Wy lizze ek ús fertriet oan Jo foar,
as it bewegen minder wurdt,
de sûnens ús yn de steek lit,
de hjerst linkendewei oergiet yn de winter,
ús neisten en freonen om ús hinne weifalle,
as it ôfskie foar ús gefoel sa skrinend en definityf is
en it perspektyf op it weromkommen lyts liket.
Hear, ûntfermje Jo oer ús yn ús gemis.

Untfermje Jo oer de wrâld
dêr’t macht en jild it foar it sizzen ha
en wy as lytse man en frou oerspield wurde.
Lit net ta dat de leafde ferdrinkt yn machtstinken,
mar begelied ús mei himelske muzyk
by it sjongen fan it liet fan de leafde.
Amen

7. Lêze
1 Korintiërs 13, 4-8

8. Sjonge
Liet fan de leafde: 4, 5 en 6

De leafde hâldt de moed deryn
en leit de oergeunst ôf,
is foar de pronk en grutskens blyn,
hat each foar treast en trou.

De leafde kin de tsjinstân oan,
is mei it leauwen ien,
se set de hope yn foar moarn,
ferliest it fan gjinien.

Oan profetearjen komt in ein,
de talen reitsje stom,
want alles is dan alris sein,
mar leafde komt werom.

9. Lêze
1 Samuël 12, 1-5, 13-25

10. Ferkundiging 1

‘Partir c’est mourir in peu’, seit de Frânsman, as er ôfskie nimt en fuortgiet: in bytsje stjerre. Ofskie nimme, hoe faak ha wy dat wol net dien! De eagen bleauwen der soms net droech by.

Myn frou en ik ha it der noch wolris oer. Wy brochten ús dochter nei Grins, dy’t dêr studearje soe. Mei de lift rûtsten wy nei njoggen heech, de etaazje dêr’t se in keamer hie.
“Hawwe jim noch sin oan in broadsje?” frege se.
Dat hiene wy net, want wy fûnen dat de tiid foar it ôfskie net te lang duorje moast. Dus wy namen ôfskie mei in dikke tút: “No faam, dan geane wy mar, do hâldst dy goed, no?”
Wy kamen op it parkearterrein en leine de holle yn de nekke. Dêr stie se, njoggen heech, de holle boppe de balustrade út, de hân omheech. It wie as waard wat fan ús lossnien, as stoaren wy in bytsje. Tusken Grins en Drachten ha wy neat tsjin elkoar sein fanwege de wiete eagen.

Wie it foar Samuël ek in bytsje stjerre, doe’t er ôfskie naam fan it folk dat er fan syn jonge jierren ôf tsjinne hie? Earst as helper fan Eli yn it hillichdom fan Silo, letter as profeet. Hy hie it al bestoarn, doe’t it folk frege om in kening. Hoe wie it mooglik! God wie dochs de kening fan Israel. Mar in kening soe der komme, sa woe God ha.
En dan komt it ôfskie foar it front fan it hiele folk. Samuël hâldt in ôfskiedspreek, dêr’t er weromsjocht op it ferline, hoe faak it folk fan de rjochte wei ôfslein wie en telâne kaam op in paad mei as bestimming ‘dingen fan neat’. Ast dy yn it libben ophâldst mei dingen fan neat, is dat sûnde. Dit ôfskie falt Samuël swier, yn de ‘dingen fan neat’ fernimt er de dea; hy stjert al in bytsje.

It folk is djip ûnder de yndruk, beseft dat de fraach om in kening de skuld noch swierder makket. En no nimt de grutte gids Smauël ek noch ôfskie! Wa sil harren de wei wize? Se roppe: “Bid foar ús dat wy net stjerre!”
Dat is wat oars as in bytsje stjerre, de dea riist as in freeslike mooglikheid boppe har libben út, as in wâljende tongerloft.
Mar Samuël lit boppe de dea út de wei fan it libben sjen, nei de hichte: dat is de wei fan it gean mei God. Mei God op ‘en paad troch it libben, net nei de ‘dingen fan neat’, mar nei wat it libben fol makket, fol fan leauwe, hoop en leafde.
En dan krije wy de omslach yn byld, de omslach foar it folk, mar ek foar Samuël, dy’t seit: “Wat mysels oangiet, ik tink der net oer op te hâlden mei foar jim te bidden en jimme it goede en rjochte paad te wizen.”
Samuël hat krekt ôfskie nommen, mar oan de ein fan syn ôfskiedspreek is er al werom, werom as gids, op wei nei in fol libben. In bytsje stjerre? Wolnee, folút libje!

Ofrûne tongersdei ha wy de himelfeart fan Jezus betocht. De dissipelen stiene mei de holle yn de nekke te sjen hoe’t Hy opriisde yn in ljochte wolk. It grutte ôfskie. Foar Jezus in bytsje stjerre? Wis net, Hy libbet nei de opstanning folút!
En foar de dissipelen? Sis it ris, Jehannes, do dyst sa’n bysûndere leafdesbân mei Jezus hiest.
“Wy wisten dat it net duorje koe, Jezus yn ús midden, mar doe’t it ôfskie kaam, wie it as waard der wat fan mysels ôfnommen. Ja, op dat stuit stoar ik in bytsje.”

Doe’t it ôfskie kaam…
Ofskie fan de bern, mar dy komme meastal werom.
Ofskie fan dyn âlders, doe’t se stoaren… do stoarst in bytsje mei.
Ofskie fan dyn man of frou. Fan guon fan jim hat it al west, foar oaren sil it noch komme.
As it dy treft, fielt it as wurdt wat fan dysels ôfsnien, stjerst in bytsje mei. Mar ast mei God en minsken giest, yn leauwe, hoop en leafde, dan jildt de belofte fan it folle libben.

11. Sjonge
Liet fan it ôfskie: 1, 2, 3, 4, 5 en 6
Wize: Liet 392 út it Lieteboek foar de tsjerken

De sinne sakke, it rûn nei de jûn,
doe’t Samuël gjin heil yn ’t folk mear fûn.
Hy spriek it ta mei pine yn ’t gemoed,
de loft yn ’t westen kleure read as bloed.

Ik wie jim gids by dei, mar ek by nacht,
brocht jim op wei, hold by Gods wet de wacht.
Sis my, ha ik wat fan it folk ôfnaam,
in ezel, skiep of sels ek mar in laam?

Jo ha ús brocht op wegen fan it rjocht
en nea jo eigen paad en foardiel socht.
Wy smeke, no’t de dei rint nei de jûn,
ferlit ús net, mar bliuw mei ús ferbûn.

Jim ha in minske keazen, mar net God,
de kening bynt jim oan syn eigen lot.
God hat de hiele ierde yn de hân,
in minske is mar kening oer syn lân.

Wy sjogge ’t felle ljochtsjen fan de loft,
de tonger dreunt en duorret al in skoft.
Bid foar ús libben, want it giet ferkeard,
de keningskar, it wie in wei fan neat.

Wês mar net bang, jim ha it kwea wol dien,
mar binne net de neare nacht yngien.
Ik nim gjin ôfskie, want it wurdt wer dei
en wiis jim op ‘e nij de rjochte wei.

12. Lêze
Iepenbiering 22, 8-10

13. Ferkundiging 2

Jehannes, de skriuwer fan ien fan de fjouwer evangeeljes en de Iepenbiering. Jehannes, likernôch like âld as Jezus, de learling dy’t in bysûndere leafdesbân mei Jezus hie. By de himelfeart fan syn Master stoar er in bytsje, fertelde er niis. Mar nei Pinkster krige er de Geast en troch de jierren hinne groeide yn him leauwe, hoop en leafde. Jezus sels like weromkommen te wêzen, net op ierde, mar yn syn inerlik. Sa groeide er geastlik troch en nei syn njoggentichste wied er safier dat er it evangeelje skriuwe koe, jim witte wol: ‘Yn it begjin wie it Wurd der. It Wurd wie by God en it Wurd wie God.’

Doe’t Jehannes 96 jier wie, waard Domitianus keizer fan it grutte Romeinske ryk. Hy ferplichte elkenien om in offer te bringen oan syn byld. Om’t de measte kristenen wegeren, brieken der ferfolgingen út. In protte minsken moasten harren leauwe mei it libben betelje, ek yn de gemeente fan Jehannes yn de stêd Efeze. Jehannes sels waard ek finzen nommen, folge troch in deportaasje nei Rome. It ferhaal fertelt dat dêr foar him in fet kôkjende oalje klear stie. Jehannes waard yn de oalje dompele, mar troch boppenatuerlike krêften, syn beskermingel, riisde er út ‘e kôkjende dea op ta it libben, noch folút op syn 96^ste.
Soldaten brochten him werom nei Lyts-Azië. Hy waard ferballe nei it eilân Patmos en wenne dêr yn in grot. It wie op dat eilân dat foar syn eagen in stream fan fisioenen boppe de see útriisde. Hy seach it ljocht by de skepping opkommen, it tsjuster fan de djipte dêr’t it minksdom trochhinne moast om nei de hichte fan in geastlike wrâld te gean. Wat er seach, diktearre er oan syn learling Prochorus.
Sa is it boek Iepenbiering ûntstien. Dat prachtige boek mei in oerfloed oan bylden wie der net kommen as Jehannes net groeid wie nei in libben fan leauwe, hoop en leafde, dus as syn Master en grutte foarbyld syn inerlik net oandien hie.

Doe’t Jehannes in healjier op Patmos west hie, stoar keizer Domitianus. Jehannes naam ôfskie fan it eilân (miskien stoar er wol in bytsje) en gie werom nei syn gemeente yn Efeze. Alle sneinen brochten se him op in draachstoel nei de gearkomste fan de gemeente. En alle sneinen spriek er deselde wurden: “Berntsjes, ha elkoar leaf.”

Op in snein, hy wie doe al hûndert, fielde Jehannes de ein fan syn ierdske libben oankommen. Hy stapte fan syn draachstoel en de gemeente seach mei iepen mûle oan dat er wer rinne koe. Doe’t er by de iepen sarkofaach kaam, gie er dêryn lizzen en stoar. Mei Jehannes stoaren de oanwêzigen ek in bytsje. Mar op datselde stuit striele in skitterend ljocht en der weage in hearlike rook troch de romte. As teken fan in trochgeand libben fan leauwe, hoop en leafde, in libben folút.

14. Sjonge
Liet fan it wolkom: 1 en 2
Wize: Liet 440 út it Lieteboek foar de tsjerken

Lit my, Jehannes, no net swije
oer wat ik hearde en ek seach:
God sil de wrâld alhiel fernije,
in paradys foar ear en each.
De ingel hat dy bylden jûn,
ik tankje him foar ’t fisioen.

Ik bin in ingel út ‘e hichte,
de tank komt God allinnich ta,
as tsjinstfeint kaam ik nei de lichte,
sa wol de Hear de takomst ha.
Jehannes, it is hast safier,
de fisioenen wurde wier.

15. Lêze
Iepenbiering 22, 12-21

16. Sjonge
Liet fan it wolkom: 3 en 4

As Soan fan God bin Ik de stjerre
dy’t skynt yn de betide moarn.
Wa’t earen hat, lit dy no hearre,
de eagen sjogge ’t ljochtsjen oan,
de mûlen bliuwe ticht en stom,
myn wierheid klinkt en blinkt: Ik kom.

Wy as gemeente ha lang wachte
op wat de ingel hat fersein:
hoe’t boppe alle ierdske machten
de moarnsstjer riist, dat oan de ein
ús mûlen sjonge fan syn rom:
Wês wolkom, Heare Jezus, kom!

17. Ferkundiging 3

De Russyske skilder Ilja Repin hat yn de jierren tachtich fan de njoggentjinde ieu in prachtich skilderij makke fan in man en heit dy’t nei jierren fan ballingskip wer thúskomt. Omdat er foar it gewoane folk (Iwan mei de mûtse) opkaam, waard er troch de tsaar nei in strafkamp yn Siberië stjoerd.
De nije tsaar Alexander III kundiget amnesty ôf en de balling mei werom nei hûs. En dêr komt er sa meager as branhout troch de doar de keamer yn. Syn âlde mem, dy’t efkes yn de briedstoel sitten hat te slomjen, werkent har soan as earste: “Myn jonge, bisto dat?”
Yn de eagen fan syn frou, dy’t achter de piano siet te spyljen, leit fernuvering en soarch: “Dit kin net wier wêze.”
De jonge en it famke, dy’t by de tafel húswurk meitsje, reagearje hiel ferskillend. It famke ken har heit net mear, mar de eagen fan de soan glânzje: “Hoi, heit.”
Ilja Repin hat it skilderij hiel sprekkend ‘Unferwachts’ neamd. Gjinien hie de soan, man en heit ferwachte.

Dat kinne wy net fan Jezus sizze. Nee dochs? Jehannes hat net fergees op Patmos yn de grot sitten en op it strân rûn. Wat hat de ingel him wat sjen en hearre litten! De ingel sei sels dat Jehannes de fisioenen dy’t er Prochorus diktearre hie, net fersegelje mocht: “Net ôfslute mei in segel, Jehannes, want it is hast safier.”
Nee, wy kinne net sizze dat wy it net witten ha: “Ja, ik kom mei gauwens en ik ha myn beleanning by My, om te jaan oan wa’t gien is mei God.”
“Mar Hear, wat wol dat sizze: gean mei God?”
“Yn leauwe, hoop en leafde de wei fan God gean.”
“Dat foel net altyd ta, Hear, want jo weromkommen duorret al sa lang.”
“Mar witst dan net dat Ik sûnt it ôfskie mei myn himelfeart al hiel faak weromkommen bin?”
“Ik ha Jo net op ‘e wolken sjoen.”
“Hast My ek net yn dyn inerlik fernommen as gids op ‘e wei fan leauwen, hoop en leafde?”
“No’t Jo it sizze, soms wie ik oandien troch in hichte- of djiptepunt yn it libben, ús troudei, de doop fan ús bern en hiel soms troch in tsjerketsjinst, mar…”
“No dan!”
“Mar Hear, wannear komme Jo werom sa’t Jehannes dat sjoen en heard hat?”
“Woest in jiertal of in datum?”
“It leafst it jiertal en de datum, Hear, dan kin ik der al fêst rekkening mei hâlde.”
“Wa’t rekkenet, is mei matearje en macht dwaande, dingen fan neat.”
“Mar wêr moat ik my dan mei dwaande hâlde, Hear?”
“Harkje mei dyn geastlik ear.”
“Wêrnei?”
“Nei My, dy’t altyd weromkommen is as dyn gids op ‘e wei fan leauwen, hoop en leafde en dy’t weromkomme sil.”
“Amen, kom, Hear Jezus.”
Amen

18. Oargelspul

19. Lêze
1 Korintiërs 13, 9-13

20. Sjonge
Liet fan de leafde: 7, 8, 9 en 10

No is de kennis ûnfolslein,
wa wit wat barre sil?
De folheid is oan ús foarsein,
de wittenskip wurdt stil.

Doe’t ik noch boarte as in bern,
tocht ik net oan wat wurdt,
mar no kin ‘k folle fierder sjen,
it bernlike is fuort.

Dochs sjoch ik alles noch net klear,
myn spegel is beslein,
mar ienris is gjin dize mear,
dan kenne wy folslein.

De hoop is yn ferfolling gien
dat leauwen hat berikt
dat leafde stiet op nûmer ien,
foar minsken sa beskikt.

21. Us Heit

Us Heit yn ‘e himel,
lit jo namme hillige wurde,
lit jo keninkryk komme,
lit jo wil dien wurde
op ierde likegoed as yn de himel.
Jou ús hjoed ús deistich brea
en ferjou ús ús skulden,
sa’t ek wy ús skuldners ferjûn hawwe;
en lit ús net yn fersiking komme,
mar ferlos ús fan ‘e kweade.
Want fan jo is it keninkryk
en de krêft
en de hearlikheid
oant yn ivichheid.
Amen

22. Sjonge
Liet 300: 1, 5 en 6

23. Seine

Wy nimme ôfskie fan dizze tsjinst
en geane op ‘e nij ús libben yn
om werom te kommen.

De leafde fan God giet mei ús op wei
en wy geane mei Him,
yn de hope op it weromkommen
fan Jezus, de Minskesoan,
oant salang is de Geast ús gids yn it leauwe.