november 26, 2018
Op 25 novimber 2018 yn Itens
1. Wolkom
2. Utlis liturgysk blomstik
3. Oargelspul
4. Stilte
5. Sjonge
Liet ‘Paradys’
Jan Brueghel de Oude
Alear ha ’k wenne yn ’t hôf fan Eden
dêr ’k no safier fan ôfdwaald bin
omjûn fan alle hearlikheden
sa’t nea in minsk betinke kin.
O blide tunen en rivieren
o kleare loft, o goede grûn –
ik koe de taal fan alle dieren
ha ider beest syn namme jûn.
En God wie altyd om my hinne
myn libben wie mei sines ien
ik koe him oan de waarme sinne
en oan it rûzjend beamtegrien.
O paradys, sa grien begerze
myn hert lûkt nei syn oarsprong ta
en altyd sil ’k ûnwennich wêze
salang ik dy net werfûn ha.
6. Bemoediging
7. Tsjinst om te betinken
Wy binne fan ’e moarn by elkoar kommen
om nei te tinken oer wat wy leauwe en net leauwe
en dêroer te sjongen,
mar ek om te betinken de minsken dy’t út ús libben
weirekke binne.
Foar elkenien is der gelegenheid
om foar syn of har leave neiste in ljochtsje
oan te stekken, de namme te neamen
en wa’t dêr ferlet fan hat yn it koart wat te sizzen,
opdat de minsken fan foarby yn ús tinken bliuwe.
8. Sjonge
Liet ‘De minsken fan foarby’
De minsken fan foarby, se binn’ noch yn ús tinken.
De minsken fan foarby, har nammen sille klinke.
Wy bringe ús te binnen de wurden en de sinnen.
Hoefier yntusken by ús wei, se binn’ ús noch sa nei.
De minsken fan foarby gean mei ús troch de jierren.
De minsken fan foarby, se binn’ yn ús fermidden.
Wy bliuwe nei har talen yn dreamen en ferhalen,
yn wyngeroft of yn in liet dat opklinkt út fertriet.
De minsken fan foarby, se wurde net ferjitten.
De minsken fan foarby binn’ yn in godlik witten.
Har pleaget gjin ferline, gjin twivel of gjin pine.
Gjin ûnrêst komt noch ea tenei de minsken fan foarby.
9. Ynlieding
Men kin der yn it libben glêd mei oan wêze, sa glêd dat men gjin grûn mear ûnder de fuotten fielt… fielt, want ‘dermei oan wêze’ hat te krijen mei it gefoel. De emoasje spilet sa heech op dat men fan gjin wei mear wit… wit, want it libben kin net sûnder it ferstân. As gefoel en ferstân yn lykwicht binne, dan is der harmony.
Men sil mar in leave neiste ferlieze, in ferlies dêr’t wy allegearre oer meiprate kinne. Fan ’e moarn sûnder wurden of troch it neamen fan in namme of mei in tal wurden dy’t de ferstoarne rjocht dogge. De minsken fan foarby binne hjir hjoed yn ús fermidden kommen, om’t se ús sa nei binne. As it ferstân it allinnich foar it sizzen kriget mei de wurden ‘kop op, it libben giet fierder’, dan reitsje de ferstoarne neitsten fierôf. Wa’t it gefoel ek sprekke lit, bygelyks yn dreamen en ferhalen oer de leave neiste, rekket op ’en doer wer yn lykwicht.
By it ferlies fan in bern moatte de âlders wol folslein út it lykwicht reitsje. De grûn rekket ûnder de fuotten wei, sa fielt it. It liket as is der gjin wei mear nei de takomst. It bern sakket net allinnich yn it grêf, mar nimt ek in part fan it libben fan de âlders mei.
In moanne lyn rûn ik op in stoarmige dei op it troch beammen opseame tsjerkhof fan Koudum. De grêfstien fan ús pake en beppe, beide 87 jier wurden, moast fan de griene oanslach ôf, dus lei ’k derby op knibbels, ek om har efkes te betinken. Nei’t harren nammen wer skjin foar it ljocht kommen wiene, rûn ik fierder en as moast it sa wêze, de iene nei de oare namme út It Heidenskip wei kaam my bekend foar. Ynienen seach ik in grêfstien mei twa nammen en twa foto’s. De heit wie op ‘een gezegende leeftijd’ ferstoarn en glimke my ta. Mar syn soan Tsjalke wie mar trettjin jier wurden. Ik wie der efkes mei oan, want ek de jonge mei syn lang hier, dat him oer de earen foel, moade út ’e jierren sechtich, hie in glimke om de mûle.
‘Hoe koe dit no, Tsjalke?’ gie troch my hinne, mar ik kriich gjin antwurd. Letter ha ’k dat antwurd wol krigen.
Doe’t wy it by de tarieding fan dizze tsjinst hiene oer it ferstjerren fan bern, murk Anna Marike op dat se wolris heard hie dat immen as treast oan de âlders it folgjende meijoech: ‘God hat jim bern grif weinommen om him te sparjen foar wat him noch te wachtsjen stie.’
Dêr sprekt in bysûnder godsbyld út: as soe God de fierdere libbensskiednis fan elk minske op ierde al foar eagen ha. Ik moast efkes tinke oan de predestinaasjelear fan Gomarus sa’n fjouwerhûndert jier lyn: God soe al foar de berte fan in bern besletten ha oft it yn de himel of de hel kaam.
Wy sille yn de oertinking omtinken jaan oan puber Abel en it soantsje fan de farao, Abel útbylde op in skilderij fan Tintoretto, de âldste soan fan de faroa waard werjûn troch Alma-Tadema.
Jim meie wol witte dat ik by it sjen fan beide der glêd mei oan wie. Sjoch hoe’t de heiten harren soannen op ’e knibbels drage en de memmen oer de deade bern hinne bûge. Komt alles op itselde del?
10. Sjonge
Liet ‘ Wat beskrep ik, seit de Preker’
Wat beskrep ik, seit de Preker.
Dwaasheid wat ik jim fertel.
Want fan ien ding bin ik seker:
alles komt op ’t selde del.
Wêr’t wy ek ús hert oan jouwe,
’t is gjin spul fan op ’en doer:
alles wat wy hjir beklauwe,
bliuwt úteinlik neat fan oer.
Generaasjes komm’ en geane,
mar de ierde bliuwt bestean.
Alle dagen riist de sinne
om dêrnei wer del te gean.
Hokker fan de fjouwer streken
jout de wyn in bliuwend stee?
Ivich streame alle beken,
wetter dragend nei de see.
Gustave Doré
Wurch wurdt men fan alle dingen –
’t libben is in mealend rêd.
Noait in dei ta rêst te bringen,
reitsje each en ear net sêd.
Wat der wie dat sil der wêze
en wat dien is wurdt wer dien.
Sa lit him de takomst lêze
út ’e iuwen lang fergien.
Dingen mear as sljochtwei hinne
sykje wy hjir om ’e nocht –
neat gjin nijs ûnder de sinne,
wat men heart of wêr’t men sjocht.
Generaasjes fan ’t ferline
tinkt gjin minske hjoed noch oan,
sa’t ek wy aanst wer ferdwine
út ’e heugenis fan moarn.
11. Lêze
Genesis 4, 1-8
Oanfoljende tekst neffens Tinteretto
Doe’t Eva it jûnsmiel klear hie, wiene Kaïn en Abel der net.
Mei Adam gie se op ’e syk nei har jonges.
Se fûnen Abel dea by it alter, dat noch smeulde fan it offer.
Adam naam syn jongste soan op ’e knibbels en Eva bûgde
oer him hinne en gûlde bittere triennen, want har hert briek.
Tintoretto
Exodus 12, 29-30
Oanfoljende tekst neffens Alma Tadema
Doe’t de farao yn it paleis it jammerjen fan bûten hearde,
wist er op slach wat der oan de hân wie. Mei syn frou gie er
nei de sliepkeamer fan syn âldste soan. Hy lei dea op bêd.
De heit droech him nei de troanseal en lei him op ’e knibbels.
De mem bûgde oer har jonge hinne en gûlde bittere triennen,
want har hert briek.
Lourens Alma-Tadema
12. Pianospul
13. Oertinking
Oansjen, ik seach it oan en wie der glêd mei oan.
Oansjen, de âlders kinne it net oansjen. De iene heit draait de holle fansiden, de oare heit stoarret foar him út. De memmen ha de hannen foar de eagen slein. Folsleine ferbjustering.
En God de Skepper en God de Heit? Hy seach nei Abel en syn offer en net nei Kaïn en syn offer. De jongste giet by Him foar de âldste, sizze de bibelskriuwers. Kaïn kin dit net oansjen en sjocht dêrom syn broer net oan. God wol it petear noch mei de âldste oangean en wiist op ’e konsekwinsjes fan syn delsjen, de sûnde, mar Kaïn hat mar ien antwurd: hy slacht syn broer Abel dea.
Meie wy twa fragen stelle: ‘Hoe koe dit no, God? De konsekwinsje fan it inkelfâldige oansjen wie deaslach. Hiene Jo dit net foarsjen kind?’
Of leit yn dizze fragen in ferkeard godsbyld besletten?
Op ’e troan sit farao Ramses II, dat wie yn de tiid fan Mozes, sa giet it ferhaal, en syn belangrykste frou, Nefertari, wie de mem fan syn âldste soan en opfolger. Yn de nacht fan de tsiende pleach rekke de Heare alle âldste soannen yn it lân fan Egypte deadlik.
Meie wy twa fragen stelle: ‘Hoe koe dit no, God? Wêrom moasten bern de deadlike dupe wurde fan de ferhurding fan it hert fan de farao?’
Doe’t wy dizze tsjinst tarieden, murk Douwe op dat der yn de tiid miskien wol in epidemy troch Egypte ware en dat de bibelskriuwers om dy goarre hinne it ferhaal fan de befrijing fan it slavefolk Israel op perkamint setten ha.
Dan soe der gjin sprake fan wêze dat God withoefolle bern de deastraf jûn hie, want it godsbyld fan de bibelskriuwers seach der no ienkear sa út.
Wy geane werom nei it tsjerkhof fan Koudum. Ik rûn by it grêf fan Tsjalke en syn heit wei en kaam by in stien mei it opskrift:
De mens kan van alles van plan zijn, maar de Here bepaalt de loop der gebeurtenissen.
Ik rûn werom nei Tsjalke, skodholle en mompele: ‘Dat kin net wier wêze.’
Dyselde dei hearde ik it antwurd op myn fraach: ‘Hoe koe dit no, Tsjalke?’
Tsjalke hie der glêd mei oan west en hie him ophongen yn it treppensgat, trettjin jier jong.
De Here bepaalt de loop der gebeurtenissen?
Wis, dit is ien fan de godsbylden dy’t guon minsken treast jout, yn ús tiid ek noch.
Godsbylden, de Bibel stiet der fol mei.
Yn it Alde Testamint:
God as Skepper
God dy’t lûd jout (bygelyks yn it oansprekken fan Kaïn)
God fan de ropping (Abraham, Mozes, Samuël)
God dy’t mei de minske wrakselet (mei Jakob by de beek)
God dy’t ûnskuldige bern straft (de âldsten fan Egypte)
God op ’e rêch sjoen (troch Mozes op ’e Sinaï)
God as deagraver (fan Mozes)
Mar dan feroaret it godsbyld yn it Nije Testamint:
God as Heit (fan Jezus, fan de ferlerne soan)
God as Wurd (by Jehannes)
God dy’t yn de steek lit (by Jezus oan it krús)
God strieljend as ealstiennen op ’e troan (sûnder foarm)
En yn de iuwen dêrnei:
God as Skepper en op-syn-beloop-litter
God as natuerlike oerkrêft yn de kosmos (Albert Einstein)
God yn de minske (de inerlike God)
Yn de rin fan it tariedend petear murk Hindrik op dat it byld fan de dea yn dizze tsjinst net it lêste wêze mocht, want Jezus wie der ek noch.
Lukas 18, 15-16
Se brochten de lytse bern ek by Jezus,
dat Er dy oanreitsje soe.
Mar doe’t de learlingen dat seagen,
stegeren se har ôf.
Jezus rôp de lytse bern lykwols by Him
en sei: ‘Lit dy bern by My komme
en kear se net. Want foar sokken
is it ryk fan God.’
Rembrandt
Meie wy noch ien fraach stelle: ‘Is Jezus dan it wiere godsbyld?’
Folslein ferlitten troch God oan it krús, sa fielde it, lykas Tsjalke him yn it treppensgat ek folslein ferlitten fielde. Mar sjedêr: Jezus wurdt nei 2000 jier noch altyd ta libben roppen. En is it ek net bysûnder dat Tsjalke de Jong fan Koudum hjoed yn Itens nei in heale iuw ek wer ta libben roppen is… as ien fan de bern yn de wrâld?
Amen
14. Sjonge
Liet ‘As in bern yn ’e wrâld’
Wa is yn Gods keninkryk
wichtich as gjin oar te neamen?
Hy dy’t oan in bern gelyk
yn ’e romte fan syn dreamen
him fernuvert oer de dingen
ûnder wurden net te bringen.
Refrein
Iepen eagen, iepen earen,
en in see fan tiid te gean
om by alles stil te stean,
noait te grut en noait te âld
om ferwûndering te learen:
as in bern yn de wrâld.
Dy’t net oan de dagen tilt
sil in frijheid ûnderfine
grutter as te keap foar jild,
dat it each sa faak ferbline.
Sjoch de rykdom om dy hinne,
sa’t de lytse bern noch kinne.
Refrein
Kom net oan it each fan bern,
straf se net mei gâns ferdwazing.
Lit se om har hinne sjen,
fol ûnthjit en fol ferbazing.
’t Heimnis fan ús djipste wêzen
is op har gesicht te lêzen.
Refrein
15. Gebeden
God fan Adam, Eva, Kaïn en Abel,
wa’t en hoe’t jo oars en fierder ek binne,
wol harkje nei ús gebed.
Wy bidde foar wa’t mei fertriet yn de tsjerke sitte,
mei it ljocht dat fan ’e moarn oanstutsen is, harren treast jaan.
Wy bidde foar de minsken dy’t hjir net wêze koene,
om’t se siik binne of gjin krêft mear ha om oer
de tsjerkedrompel hinne te stappen.
Wy bidde foar wa’t beheind wurden binne
yn it stean en gean sûnder foarútsicht
op ferbettering.
Wy bidde foar de minsken dy’t dermei oan binne
en harren leauwe deroan jûn ha,
meie se nije wegen fine.
Wy litte no de stilte sprekke,
dat ús eigen noeden
Jo berikke meie.
Liet ‘God fan fier en hein ús Heit’
16. Kollekte
17. Sjonge
Liet ‘Ut fjoer en izer, soer en sâlt’
Wy dy’t út ierde berne binne,
binne mei elkoar op ’en paad,
swevend tusken ierde en himel,
soms mei de holle yn de wolken,
meastal mei beide fuotten op ’e grûn,
taastend nei de wierheid.
Dêrfan sjongt dit liet.
Ut fjoer en izer, soer en sâlt,
sa fier as ljocht, sa ieuwenâld,
út alles komt in mins te wrâld
en wurdt wer hieltyd berne.
As izer yn flam en fjoer,
as sâlt en bitterswiet en soer,
as minske foar minske oer
sa wurde minsken berne.
As wetter dat in boarne wurdt,
de oar ta stille wink of wurd,
as nimmen wit hoe lyts en grut
sa wurde minsken berne,
as jûntiid en moarntiidsrea,
as hjir en dêr, as hjoed en ea,
as lea nêst in oare lea,
as hantaast nei ’t ferlerne.
As ljocht sa fier en âld en wiis,
út ierdeswart en himelgriis,
út wetter, toarst en fjoer en iis,
troch toarnen en troch hagen
gean minsken, fan tiid net wis,
troch libben fjoer dat binend is,
by leed, wille en gemis
mei minsken troch de dagen.
18. Seine
Lit ús daliks, by de terp fan Itens del,
weromgean nei de flakten en hichten
fan ús bestean,
elk mei syn of har eigen godsbyld,
seinige troch God, dy’t út it fjoer wei sprutsen hat:
‘Ik bin dy’t ik bin.’
Amen
19. Sjonge
Liet ‘De frede fan de greiden’
Dit liet sjonge wy foar alle minsken fan foarby.
Dat wie ek de winsk fan Janny foar har leave neiste
Sjirk Hoekstra.
De frede fan ’e greiden wês oer dy,
de frede fan mar en lân;
de frede fan ’e loften wês oer dy,
de frede fan waad en strân.
Djippe frede mei komme oer dy.
Mei Gods frede no wêze yn dy.
november 4, 2018
Op 4 novimber 2018 yn Hegebeintum
1. Tarissing
Wy binne fan ’e moarn by elkoar kommen
om troch it tredde each fan Jehannes
yn de himelske troanseal te sjen.
Hy is de skriuwer fan Iepenbiering,
it lêste boek yn de Bibel.
Wy roppe oan it begjin
fan dizze fisioentsjinst
God oan,
dy’t oan it begjin fan it universum stie
en oan de ein der ek wêze sil,
trou oan de belofte oan it minskdom:
Ik bin dy’t Ik bin en Ik sil der altyd wêze.
Amen
2. Sjonge
Liet 280: 1, 2 en 3
3. Bea
God ús Hear,
Jo stiene oan it begjin fan it universum
en ha oan Mozes jo namme bekend makke:
Ik bin dy’t Ik bin en sil der wêze.
God wy tankje dat Jo dy namme oer ús
útroppen ha, want dan hoege wy net allinnich
troch it libben te gean.
Wês ek hjoed mei de Geast yn ús fermidden,
sadat it oekumenyske wurkferbân fan Hegebeintum
in iepen mienskip wêze mei,
dêr’t elkenien him wolkom fielt;
in iepen mienskip mei in iepen each foar it fisioen
fan Jehannes en in iepen ear foar it lofliet
dat Jo yn de himelske troanseal tasongen wurdt.
Meie wy dêr no yn meistimme.
Amen
Jheronimus Bosch
4. Sjonge
Liet 280: 4, 5 en 7
5. Ynlieding
Minsken en de measte dieren hawwe twa eagen. Dêr kinne se de wrâld om har hinne mei waarnimme. It is in grutte handicap om blyn te wêzen of te reitsjen. Foar blinen is de wrâld as de nacht wurden.
Der binne ek minsken dy’t it ljocht út ien each kwytrekke binne. De wrâld is dan noch wol ljocht, mar hat foar de ieneage de djipte ferlern.
In bysûnder ferhaal is dat fan Marten Groenhof silger, boer en keunstskilder yn It Heidenskip. As skoaljonge moast er fan master mei in meske de punten op ’e potleaden slypje. Doe’t it meske útskeat, trof it ien fan syn eagen en rekke hy dêr blyn oan. Dochs koed er mei dat iene each noch goed tekenje en skilderje. It aparte wie dat er op syn skilderijen noch djipte oanbringe koe. Hied er yn syn inerlik de djipte fan de wrâld om him hinne opslein? Troch in soarte fan inerlik each?
Men soe sizze kinne dat wy allegearre in inerlik each ha, nammentlik as wy dreame. Guon dreamen steane ús as in filmfragmint klear foar de geast. Elkenien hat wol fan dy, wat men neamt luside dreamen. Mar de measte dreamen binne sa flechtich dat wy se net neifertelle kinne.
Behalve nachtdreamen binne der ek deidreamen. In foarbyld dêrfan komt út myn eigen ûnderfining. Alle dagen rin ik oer de Grienedyk by de Snitser mar. Dy dyk leit boppe it feanlânskip, mar is net sa heech as de terp fan Hegebeintum. Net dat ik dêr tusken ierde en himel dreamend oer de Grienedyk rin. Mar ik sjoch om my hinne en foar my út. Op in dei lei der in fearke, prachtich tekene, op it rûge asfalt. Doe hie ’k in deidream oer it ferskil tusken it wurk fan de Skepper en it wurk fan minskehannen.
Asfaltfearke
De holle heech, mar soms foardel,
’t is net allinnich yn de loft te finen,
’t langstme dat de himel iepenbrekt,
joech him sûnt de bernetiid al del.
Bûch dêrom faker nei de grûn,
bytiden sil it ljocht op ’t fearke skine
dat in ingel fleanend falle liet,
’t wurdt foaral troch berne-eagen fûn.
Want grutten ha wat mear mei hurd:
it asfalt om mei faasje op te fleanen,
rubberbannen gûnzje ’t toanleas liet,
blaze ’t fearke op ’e luchtstream fuort.
De ingel blaast it wer werom,
dat berne-eagen der oerhinne geane
en in finger oer de rûntsjes strykt…
’t fearke bûcht foaroer, de rêch wurdt krom.
Der binne ek minsken dy’t in tredde each ha, net mei eachwyt en in pupil, mar figuerlik sprutsen. Dat figuerlike each sit boppe de noas, tusken de wynbrauwen wurdt der wol sein. De minsken mei sa’n tredde each kinne bylden opheine dy’t út ’e godlike sfear komme. Dy bylden wurde fisioenen neamd, boadskippen dy’t by wize fan sprekken fan boppen nei ûnderen komme.
Ik ha in ikoan meinommen dat it delkommen fan in fisioen sjen lit:
– It godlike ljocht dat yn strielen nei ûnderen komt.
– Dy strielen wurde opheind troch Jehannes.
– Dy jout yn wurden it fisioen troch oan syn skriuwend feintsje.
Oer it fisioen fan de himelske troanseal sil Jehannes fan ’e moarn fertelle.
‘Wa’t earen hat, lit him hearre wat de Geast tsjin de gemeente seit.’
It begjint mei in sêft sûzjen en oan de ein klinkt it lofliet.
6. Sjonge
Liet 283: 1, 2, 3, 4 en 5
7. Lêze
Iepenbiering 4
8. Sjonge
Liet 405: 1, 2, 3 en 4
9. Ferkundiging 1
Syn namme hat al klonken: Jehannes. Der binne safolle manlju dy’t troch de tiid geane mei dy namme. Twa fan harren binne tiidgenoaten fan Kristus: Jehannes de Doper en Jehannes de dissipel, dy’t by it nachtmiel nêst Jezus siet. It kin Jehannes de Doper net wêze dy’t de fisioenen yn Iepenbiering foar eagen hân hat, want hy wie yn opdracht fan Herodus ûnthalze. It sil dy as preker en doper mar barre datst om dyn wurden de deastraf krigest!
Jehannes de dissipel dan? Der binne teologen dy’t him oanwize as de skriuwer fan it boek Iepenbiering. Mar yn de tiid dat hy as balling op it eilân Patmos isolearre waard, wie hy gjin jongfint mear, sa’t Leonardo da Vinci him nêst Jezus skildere hat. De dissipel Jehannes, letter apostel om it boadskip fan Kristus te ferkundigjen, moat op Patmos al njoggentich jier west ha… wat wol mooglik is fansels.
Mar der binne ek teologen dy’t in oare Jehannes op it each ha, dy’t yn Jeruzalem kristen wurden is, flechtsje moast en as learaar yn Lyts-Azië de nije lear ferkundige hat, foaral yn Efeze. Dizze Jehannes beskôge as syn grutte foarbyld de dissipel fan Jezus en dêrom soed er it boek ûndertekene ha mei de namme Jehannes.
Yn alle gefallen hat er it yn Efeze ek net troffen. Net dat hy flechte is, mar de Romeinske pommeranten woene sa’n rebel wol kwyt en dan wie der gjin gaadliker oplossing as isolearje op in eilân, yn syn gefal Patmos.
Dêr sit er dan, mei it útsicht oer de see, hy kriget sels de kust fan Lyts-Azië yn it each. Wat woed er graach werom om de gemeente fan Efeze en fan oare stêden wer te bemoedigjen mei it boadskip fan Kristus. Mar hat hysels noch wol moed no’t it godsryk mei ‘frede op ierde’, sa’t de ingels boppe Betlehem songen ha, der altyd noch net is? Jezus hat sels sein dat syn dissipelen it noch belibje soene dat Hy as triomfator weromkomt. Mar de dissipelen libje net mear, der wurdt sein dat Petrus en Paulus sels de deastraf fan de Romeinen ûndergean moasten.
De Romeinen mei harren Pax Romanum, de Romeinske frede op ierde, it soe wat! Wa’t de knibbels net foar de keizer bûge wol, wurdt oppakt en noch slimmer: yn de arena oan de liuwen fuorre. Is dat gerjochtichheid, Leave Hear? As de Heit yn de himel sa almachtich is, dan wurdt it no tiid om yn te gripen en syn Soan as triomfator út ’e himel wei op ierde delkomme te litten.
Hjir sit ik dan, Almachtige, mei de holle yn de nekke en sjoch nei de wolken dy’t foarbydriuwe en achter de kym weiwurde. Ik bin der klear foar!
10. Sjonge
Liet fan de rampen: 1, 2 en 3
Wize: Psalm 134
Wannear, o Hear, is it safier?
Wy sjogge út nei ’t Keninkryk.
Wêr fine wy in goed ûntwyk?
Hoe wurde bibelwurden wier?
Wy sjogge rampen op it skerm:
de bergen spuie reek en fjoer,
de floeden weagje diken oer
en liken lizze yn de berm.
Wit dat dit net it lêste is,
mar rampen hawwe ek har tiid;
wa’t folhâldt yn de ierdske striid,
is fan it keninklike wis.
11. Ferkundiging 2
Doe’t in tal jierren lyn Russyske astronauten fan in romtereis weromkamen, hiene se in triomfantlik boadskip. Net dat se Jezus yn de kosmos sjoen hiene, ûnderweis nei de ierde as triomfator oer de ierdske machten. Nee, se fertelden dat se yn de kosmos gjin himel en gjin God sjoen hiene.
Earme kosmonauten, dy’t allinnich tinke koene op syn ierdsk, yn trije diminsjes: lingte, breedte en hichte.
Wittenskippers hawwe ûndertusken ûntdekt dat it universum wol tsien diminsjes hat. No wol ik net sizze dat de himel te finen is yn de tsiende diminsje. Wy moatte wittenskip en religy net trochinoar helje.
Jehannes hoecht op Patmos net te tinken yn diminsjes. Hy wit al lang hoe lang en breed it eilân is en hoe heech de wolken by de loft lâns driuwe. Nee, Jehannes krijt op Patmos in tredde each, in figuerlik each om de himelske troanseal te skôgjen. Earst sjocht er allinnich noch mar in iepen doar, want de himel komt net op ierde, hy moat sels yn beweging komme.
As er troch de doar is, knypt er syn ierdske eagen stiif ticht fanwege it strieljende ljocht, allinnich it tredde each bliuwt iepen. Hy belibbet folle mear as de Russyske astronauten yn de kosmos, dêr kinne de triljoenen triljende stjerren net tsjinop.
De troan…
Anneke Kaai (detail)
… as teken dat der regeard wurdt, dat it minskdom net oerlevere is oan ierdske machten, net oan de Romeinske keizer, net oan Trump of Poetin.
Der sit Ien op de troan, de Iennige, dy’t gjin foarm hat, mar strielet as ealstiennen mei boppe him de reinbôge, teken fan de ferbining tusken himel en ierde: gjin ûndergong fan de ierde, mar it opheffen nei in himelske hichte: de himel op ierde.
Fjouwerentweintoch troanen om de iene troan hinne…
Anneke Kaai
… mei fjouwerentweintich âldsten as teken fan de gemeente. Mar der is ek wer in ferbining mei de kosmos, want de wizen út it easten, dy’t nachts de himel bestudearren, seagen 24 sterregoaden yn de diereriem. Wurde dy goaden by wize fan sprekken ynlive yn de himelske hofhâlding? It soe bêst kinne, want God is de Hear fan de hiele kosmos mei syn triljoenen stjerren.
Sân lôgjende fakkels…
… as teken fan de Geast fan God. It getal sân stiet foar alles, it gehiel, himel en ierde, de kosmos. Al wer God as Hear fan de hiele kosmos, brânend fan leafde.
Fjouwer libbene wêzens mei seis wjukken en oeral eagen…
… de liuw, it bollekeal, de minske en de earnfûgel. Al wer is der in ferbining mei de wizen út it easten, dy’t no net de stjerregoaden op it each ha, mar fjouwer kosmyske krêften, ferbylde as liuw, bollekeal, minske en earnfûgel. Elk fan dy krêften sit op in hoeke fan de ierde: noard, súd, east, west. Ut dy hoeken wei wurdt de hiele ierde bestjoerd. De profeet Ezechiël, dy’t as balling yn Babel wenne hat, hat yn syn boek dy krêften ek beskreaun. Fia Babel en Patmos binne de kosmyske krêften opnommen yn de himelske hofhâlding. Al wer God as Hear fan de hiele kosmos, fereare troch de fjouwer krêften, dy’t ien en al each binne, dus op skerp steane. Want sy binne it dy’t de himelske liturgy geande hâlde moatte. Harkje mar:
‘Hillich, hillich, hillich is God de Hear, de Almachtige,
dy’t is en dy’t wie en dy’t komt.’
De fjouwertweintich âldsten dogge mei, falle foar de troan del en roppe:
‘Jo komt it ta, ús Hear en God,
dat Jo lof, eare en macht tabrocht wurdt,
want Jo hawwe alles skepen,
troch Jo is it skepen en ta wêzen kommen.’
En Jehannes? Hy docht de eagen wer iepen op it eilân Patmos, ûnder in himel mei triljoenen stjerren, en heart yn it rûzjen fan de see de fjouwer kosmyske krêften noch neisjongen.
En Hegebeintum? No soe ien fan jim oereinkomme kinne om syn deidream fan it godsryk te fertellen.
Of soe der ien yn ús fermidden wêze dy’t wier in fisioen belibbe hat?
It falt net ta om dat dan samar te fertellen.
Dêrom hat Jehannes syn fisioenen opskreaun.
Is der better plak yn Fryslân as Hegebeintum?
Om op dizze hichte in fisioen te krijen?
Amen
12. Oargel
13. Sjonge
Liet 726: 1, 3 en 6
14. Us Heit
Us Heit yn ‘e himel,
lit jo namme hillige wurde,
lit jo keninkryk komme,
lit jo wil dien wurde
op ierde likegoed as yn de himel.
Jou ús hjoed ús deistich brea
en ferjou ús ús skulden,
sa’t ek wy ús skuldners ferjûn hawwe;
en lit ús net yn fersiking komme,
mar ferlos ús fan ‘e kweade.
Want fan jo is it keninkryk
en de krêft
en de hearlikheid
oant yn ivichheid.
Amen
15. Sjonge
Liet fan Micha
Wize: In spyltúch bin ik yn Gods hân
Jeruzalem, de stêd fan rjocht
yn wurd, mar mear yn died,
ik profetearje fan it ljocht
en wat de takomst biedt:
de flakte giet de hichte yn,
Gods berch sjochst al fan fier,
de dowen sweve op ’e wyn,
de frede wurdt dêr wier.
Dus alle stêden op ’e wrâld,
hear nei it Wurd fan God,
de hege berch wurdt ta syn troan,
der komt in kear yn ’t lot:
kom, gean mei ús de hichte yn
en bliuw net ûnder stean,
de dowen sweve op ’e wyn
mei fredesfreon de earn.
Fan Sion gean de Wurden út
op Mozes’ stiennen skreaun,
de frede ken gjin oarlochsbút,
de fijân wurdt ta freon:
in ploech wurdt út ’e swurden smeid,
de sichte út ’e spear,
gjin mins dy’t noch de deastek krijt,
der is gjin oarloch mear.
Dus Ferwert, Hegebeintum, Stiens,
sjong mei it libbensliet:
genietsje fan it deistich brea,
de wyn dy’t freugde biedt,
dan giesto mei de hichte yn,
Gods berch sjochst al fan fier,
de dowen sweve op ’e wyn,
de frede wurdt dêr wier.
16. Seine
Wy geane by de hichte fan de terp del
nei de flakte fan it deistige libben
mei de seine fan God de Heit,
de leafde fan Jezus de Soan
en de ynspiraasje fan de Geast
17. Sjonge
Liet fan Hegebeintum
Wize: Liet 280
De hichte is in suver plak
sa’t Hegebeintum leit,
hjir ûnder ’t himelskblauwe dak,
wat alles steefêst seit.
Lit al it folk hjirhinne gean,
de oekumene yn,
dan sil de hichte wêze ’t lean,
de geast waait as de wyn.
As Hegebeintum wurdt it hôf
fan Eden, it model
fan sjongend folk de Hear ta lof,
dan komt de seine del.
